Speciaal ‘Stedebroecer Bier’ tijdens Open Monumentendag 2019

Een primeur dit jaar tijdens de open monumentendag is de presentatie van een in Stede Broec gebrouwen bier. Het bier is een eerbetoon aan de bierbrouwerij van Claes Thijsz die in de 17^e eeuw gedurende vele jaren actief was in Broekerhaven.

‘Plekjes van plezier’ is dit jaar het thema van Open Monumentendag, op zondag 15 september (zie hier voor het programma). Geheel in lijn met het thema gaat Open Monumentendag dit jaar vergezeld van de introductie van een in Stede Broec gebrouwen bier. Hiermee grijpt de organisatie terug op de historische aanwezigheid van een bierbrouwerij in de Broekerhaven die, zo blijkt uit een akte uit 1612, was gevestigd in Broekerhaven ‘bij de Tochte brug.’ Helemaal zeker is het niet, maar waarschijnlijk stond de brouwerij tegenover de molen in de Broekerhaven, noordelijk naast de brug, waar nu de Burgemeester van Bredastraat is.

De brouwer heette Claes Thijs. Dit weten we dankzij een andere acte die te vinden is in het West-Fries Archief. Volgens deze acte had Claes samen met twee andere bierbrouwers uit Bovenkarspel met succes protest aangetekend tegen het verbod op brouwen dat de brouwers in de stad Hoorn hadden aangevraagd bij de Staten van Holland. De Hoornse brouwers vonden dat ze veel concurrentie ondervonden van de brouwers die blijkbaar veel produceerden.

Brouwers moesten accijns afdragen aan het stadsbestuur voor het bier dat ze produceerden. Daarom werd invoer van bier dat was gebrouwen buiten de stadspoorten niet geduld.

“De Hoge Raad van Holland en Zeeland, op het verzoek van Claes Thijsz., Vrederick Willemsz. en Cornelis Harckxz., brouwers te Bouvekerspel, en burgemeesters en regeerders van Grootebrouck, dat hun recht op het brouwen van bier gehandhaafd moge blijven.”

Maar heel succesvol was het bierbrouwen niet voor de brouwers in West-Friesland. De waterkwaliteit was vaak slecht. Om toch zuiver water te hebben, moest dit met waterschepen aangevoerd worden wat het brouwen niet erg rendabel maakte. In bijvoorbeeld Haarlem was schoon duinwater in overvloed beschikbaar en dit was daarom een veel betere locatie voor een brouwerij.

Enkhuizen telde in 1630 liefst 15 brouwerijen die vooral goedkoop bier brouwden. Uit historische gegevens is te achterhalen dat er in 1623 in Enkhuizen 6 miljoen liter bier doorheen ging. De brouwerijen uit Enkhuizen konden samen maar 3 miljoen liter bier produceren, omliggende brouwerijen hadden daardoor een goede afzetmogelijkheid. Het zou goed kunnen dat het bier van Claes Thijsz en zijn collega’s richting Enkhuizen werd gebracht.

Van Brouwerij tot Bierstal

In 1730 komt de brouwerij van Claes Thijsz wederom in een akte ter sprake, nu echter niet meer als brouwerij maar als bierstal. Van hieruit werd de bierstekersnering bedreven. Hoewel het brouwen werd beeindigd, is men op deze locatie dus wel doorgegaan met de distributie van bier. Voor de aan- en afvoer waren de omstandigheden gunstig dankzij de ligging aan  het water en dicht bij nabijheid van de stad.

Ook  de vele herbergen in de omgeving van de Broekerhaven zullen goede afnemers zijn geweest. Alleen al op het hoekje van het Broekerhaven pad stonden vier herbergen: De drie Morianen, De Vier Heemskinderen,  De Halve maan en Het Roode Hert. In de hierboven genoemde akte komt naar voren dat de herberg  “de Vierheemskinderen” verplicht was bier af te nemen van de bierstal “beoosten de tochte brug aan de Broekerhaven”.

Bierbrouwer Broekerhaven 2019

Als eerbetoon aan Claes Thijsz en de bierbrouwerij die hij vele jaren bestierde aan de Broekerhaven, heeft de Open Monumentendag commissie besloten om een speciaalbier uit te brengen. Hiervoor is de samenwerking gezocht met Jan van der Lee, van bierbrouwerij “De Natte Cel” uit Bovenkarspel. Samen hebben ze een smaakvol, licht biertje gecreëerd. Deze is gebotteld in 75 cl flessen met een etiket dat is vormgegeven door Beau Pinelo uit Grootebroek.

Beau heeft Cleas Thijsz een gezicht gegeven en om de connectie herkenbaar te maken met Stede Broec heeft hij het (gespiegeld weergegeven) zegelstempel gebruikt van de stede. En natuurlijk ontbreekt De Overhaal niet als symbool van Broekerhaven.